Bài viết được viết bởi BS. Vũ Việt Dũng – Bác sĩ hỗ trợ sinh sản và được tham vấn chuyên môn bởi Bác sĩ CKII. Tăng Đức Cương – Giám đốc chuyên môn Bệnh viện Đông Đô.
Thụ tinh nhân tạo (IUI) là phương pháp hỗ trợ sinh sản nhờ vào việc chọn lọc những tinh trùng khỏe mạnh, bơm vào buồng tử cung của nữ giới vào thời điểm phóng noãn (rụng trứng). Tinh trùng của người chồng sẽ thuận lợi gặp được noãn và thụ tinh tại ống dẫn trứng hơn [1]. Phương pháp này phù hợp với nhiều cặp đôi hiếm muộn. Cụ thể vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.
- Giải đáp: Vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không?
- Ưu, nhược điểm của phương pháp thụ tinh nhân tạo
- Đối tượng có thể làm thụ tinh nhân tạo
- Lưu ý cho người vô sinh muốn thụ tinh nhân tạo
- Quy trình thực hiện thụ tinh nhân tạo (IUI) cho người vô sinh
- Tỷ lệ thành công của thụ tinh nhân tạo với người vô sinh
- Các phương pháp thay thế nếu IUI không hiệu quả
- Các câu hỏi thường gặp
Giải đáp: Vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không?
Bị vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không? Câu trả lời là có, người vô sinh hoàn toàn có thể tìm con bằng phương pháp thụ tinh nhân tạo (IUI) – Bác sĩ CKI Tăng Đức Cương, giám đốc Đông Đô IVF Center cho biết. Kỹ thuật IUI được thực hiện từ năm 1970 cho đến nay đã đạt được nhiều thành tựu đáng kể. Nếu phương pháp này được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên môn cao, có thể đảm bảo mang lại hiệu quả và an toàn với tỷ lệ thành công ở mức 8 -15%. [2]
Các bác sĩ cũng giải thích thêm, nếu nguyên nhân vô sinh hiếm muộn xuất phát từ phía người chồng thì lựa chọn phương pháp IUI là giải pháp hiệu quả. Quá trình lọc rửa và bơm tinh trùng vào tử cung diễn ra nhanh chóng, an toàn và ít xâm lấn.
Việc chọn ra những tinh trùng khỏe mạnh, hình thái bình thường giúp tăng khả năng thụ thai. Tinh trùng được đưa vào tử cung, rút ngắn thời gian di chuyển và nguy cơ bị chết trong quá trình bơi đến noãn. Vì vậy các đối tượng nam giới vô sinh, có tinh trùng bị yếu có thể tham khảo phương pháp này.
Một lưu ý cho các cặp đôi làm IUI, khả năng thụ thai ở mỗi cặp vợ chồng là khác nhau. Vì vậy với cơ chế hoạt động này, IUI sẽ phù hợp và mang lại tỷ lệ thành công với những trường hợp vô sinh nhẹ, hoặc đáp ứng 1 số điều kiện như:[3]
- Thụ tinh nhân tạo chỉ thực hiện được khi người vợ có ít nhất 1 trong 2 vòi trứng thông và buồng trứng còn hoạt động bình thường.
- Tinh dịch của người chồng bình thường hoặc bất thường ở mức độ nhẹ hoặc vừa
- Số lượng tinh trùng bình thường, với mật độ sau khi rửa phải đạt tối thiểu 1 triệu tinh trùng di động/1 ml.
- Đối với các trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân, bác sĩ có thể tiến hành thụ tinh nhân tạo từ 3 – 6 chu kỳ để tăng tỷ lệ thành công.
Ưu, nhược điểm của phương pháp thụ tinh nhân tạo
Như vậy, vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không thì IUI có thể áp dụng cho các trường hợp vô sinh, tuy nhiên phương pháp này vẫn có một số ưu và nhược điểm.
Ưu điểm:
Ưu điểm đầu tiên và được nhiều cặp vợ chồng cân nhắc nhất gồm:
- Chi phí thực hiện: Nếu bạn đang băn khoăn về vấn đề thụ tinh nhân tạo bao nhiêu tiền, so với các phương pháp điều trị vô sinh, hiếm muộn khác thì IUI có chi phí thấp hơn rất nhiều. Để bơm tinh trùng vào buồng tử cung, bạn chỉ cần bỏ ra từ 5 – 20 triệu đồng, trong khi các phương pháp khác như IVF, chi phí vào khoảng 50 – 100 triệu đồng.
- Quy trình tự nhiên: Có không ít trường hợp nữ giới có sức khỏe sinh sản tốt và không cần dùng đến thuốc kích trứng trong quá trình làm IUI. Khi này nữ giới sẽ trải qua chu kỳ rụng trứng tự nhiên và được tiến hành bơm tinh trùng vào khoảng thời gian rụng trứng. [6]
- Nhanh chóng, ít xâm lấn: Quy trình thực hiện IUI tương đối nhanh chóng, ít xâm lấn và ít gây đau đớn. [3]
Nhược điểm
Bên cạnh ưu điểm, IUI cũng có những hạn chế:
- Tỷ lệ thành công không cao: Tỷ lệ thành công của IUI không cao, chỉ trong khoảng 8 – 15% trong mỗi chu kỳ [2], trong khi tỷ lệ thành công của IVF vào khoảng 60% [4]. IUI thường không hiệu quả với các trường hợp hiếm muộn lâu năm, vô sinh do các nguyên nhân phức tạp.
- Nguy cơ song thai: Việc dùng thuốc kích thích rụng trứng trong quá trình thực hiện IUI sẽ làm cho nhiều trứng rụng hơn, dễ mang song hay đa thai. Điều này dễ tiềm ẩn nhiều rủi ro trong thai kỳ. [5]
- Hạn chế trong việc sàng lọc tiền làm tổ: Theo bác sĩ Tăng Đức Cương, IUI không sàng lọc được các nguy cơ dị tật bẩm sinh ở trẻ- một điều đặc biệt cần thiết cho các trường hợp cặp đôi vô sinh có nguy cơ cao.
Đối tượng có thể làm thụ tinh nhân tạo
Vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không thì đã có câu trả lời nhưng sẽ phù hợp với từng đối tượng. Thụ tinh nhân tạo có thể khắc phục được một số nguyên nhân gây vô sinh ở cả nam và nữ giới.
Trường hợp vô sinh với nữ giới
IUI thường được chỉ định cho một số trường hợp vô sinh ở nữ giới như [1]:
- Phụ nữ ít chất nhầy tử cung, bị đau không thể giao hợp được: Việc thiếu chất nhầy tử cung có thể làm giảm khả năng di chuyển của tinh trùng trong tử cung, gây khó khăn trong việc thụ thai. Lúc này, phương pháp bơm trực tiếp tinh trùng vào tử cung giúp giảm khoảng cách để trứng và tinh trùng gặp nhau, từ đó tăng khả năng thụ thai.
- Lạc nội mạc tử cung, người dùng thuốc điều trị vô sinh không hiệu quả: Trong trường hợp này IUI được sử dụng như một phương pháp thay thế hoặc bổ sung, giúp tăng cơ hội thụ thai bằng cách đưa tinh trùng vào gần trứng hơn. Cơ chế này sẽ phù hợp với trường hợp phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung giai đoạn 1 hoặc 2, vô sinh không rõ nguyên nhân, người đã sử dụng thuốc điều trị vô sinh nhưng chưa mang thai thành công.
- Rối loạn phóng noãn: Các bác sĩ sẽ dự đoán thời điểm phóng noãn một cách chính xác nhờ vào việc siêu âm theo dõi chu kỳ sinh sản và tiêm thuốc kích thích phóng noãn, sau đó bơm tinh trùng vào và giúp tăng cơ hội thụ thai ở người bị rối loạn phóng noãn.
- Kháng thể kháng tinh trùng nhẹ: IUI có thể giúp vượt qua vấn đề này bằng cách tăng cơ hội gặp gỡ giữa trứng và tinh trùng, giảm bớt tác động của kháng thể trên tinh trùng.
Trường hợp vô sinh với nam giới
IUI thường được chỉ định cho một số trường hợp vô sinh ở nam giới như [1]:
- Rối loạn chức năng tình dục: IUI có thể giúp nam giới chọn lọc tinh trùng khỏe mạnh và đưa vào gặp tử cung dễ dàng hơn.
- Xuất tinh ngược: Trong trường hợp xuất tinh ngược, tinh trùng được đưa vào tử cung trực tiếp thông qua IUI, loại bỏ vấn đề về xuất tinh ngược. Điều này tăng cơ hội thụ thai bằng cách tránh việc tinh trùng đi ngược lại hướng dòng chảy tự nhiên.
- Số lượng tinh trùng ít, ít tinh trùng khỏe mạnh: IUI có thể giúp tăng cơ hội thụ thai trong trường hợp tinh trùng ít hoặc ít tinh trùng khỏe mạnh bằng cách tập trung và lựa chọn những tinh trùng tốt nhất từ mẫu tinh trùng và đưa vào gần trứng, tăng khả năng thụ tinh giữa tinh trùng và trứng.
Lưu ý cho người vô sinh muốn thụ tinh nhân tạo
IUI thường được khuyến nghị cho các trường hợp vô sinh nhẹ, chẳng hạn như vấn đề về chất lượng tinh trùng, bất thường về cổ tử cung. Để quá trình thụ tinh nhân tạo đạt tỷ lệ thành công như mong muốn, gia đình cần quan tâm tới một số lưu ý sau đây:
- Đi khám kỹ sức khỏe sinh sản cả hai vợ chồng để xác định chính xác nguyên nhân vô sinh và làm cơ sở để bác sĩ tư vấn phương pháp phù hợp.
- Cân nhắc làm IVF nếu đã làm IUI nhiều lần thất bại hoặc bị vô sinh do các nguyên nhân nghiêm trọng.
- Tuân thủ chặt chẽ phác đồ thăm khám, sử dụng thuốc của bác sĩ, kết hợp với một chế độ dinh dưỡng và luyện tập khoa học, lành mạnh.
- Lựa chọn địa chỉ khám sức khỏe sinh sản uy tín để được bác sĩ tư vấn kỹ lưỡng và thực hiện với trang thiết bị hiện đại. Ở những cơ sở lớn và uy tín như Đông Đô IVF Center, mỗi bệnh nhân sẽ được lên phác đồ cá nhân hóa để gia tăng tỷ lệ thành công. Đông Đô IVF Center là địa chỉ làm IVF với tỷ lệ thành công cao vượt trội lên tới 80%. Toàn bộ trang thiết bị, hệ thống phòng lab, công nghệ nuôi cấy phôi…đều được đầu tư mạnh mẽ, cập nhật những kỹ thuật mới nhất trên thế giới. Dù thực hiện IVF hay IUI, người bệnh cũng có thể hoàn toàn yên tâm đặt trọn niềm tin.
Quy trình thực hiện thụ tinh nhân tạo (IUI) cho người vô sinh
Tại Trung tâm IVF Đông Đô, quy trình thụ tinh nhân tạo (IUI) cho người vô sinh được thực hiện qua các bước sau:
- Thăm khám và đánh giá sức khỏe: Cả hai vợ chồng sẽ được kiểm tra tổng quát để xác định nguyên nhân hiếm muộn và lên phác đồ điều trị phù hợp.
- Kích thích buồng trứng: Người vợ được sử dụng thuốc kích thích để tăng số lượng và chất lượng trứng, đồng thời theo dõi sự phát triển của nang trứng qua siêu âm và xét nghiệm.
- Chuẩn bị mẫu tinh trùng: Người chồng cung cấp mẫu tinh dịch, sau đó được xử lý và lọc rửa để chọn lọc những tinh trùng khỏe mạnh nhất.
- Bơm tinh trùng vào buồng tử cung: Tinh trùng đã qua xử lý được bơm trực tiếp vào buồng tử cung của người vợ tại thời điểm rụng trứng, nhằm tăng khả năng thụ thai.
Với phác đồ điều trị cá nhân hóa và đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, tỷ lệ thành công của phương pháp IUI tại Đông Đô IVF Center đạt 25% – 30%, cao hơn mức trung bình tại các trung tâm khác.
Tỷ lệ thành công của thụ tinh nhân tạo với người vô sinh
Tỷ lệ thành công của IUI
Tỷ lệ thành công của IUI ở người vô sinh dao động 5% – 26% mỗi chu kỳ. Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thành công bao gồm:
- Tuổi của người vợ: Khả năng mang thai giảm dần theo tuổi, đặc biệt sau 35 tuổi.
- Thời gian vô sinh: Hiệu quả IUI cao nhất khi vô sinh dưới 2 năm; giảm đáng kể sau 6 năm.
- Chất lượng tinh trùng và trứng: Tinh trùng và trứng khỏe mạnh tăng khả năng thụ thai.
- Nguyên nhân vô sinh: Một số nguyên nhân như lạc nội mạc tử cung có thể ảnh hưởng đến kết quả IUI.
- Phác đồ điều trị và kinh nghiệm bác sĩ: Phác đồ phù hợp và bác sĩ giàu kinh nghiệm nâng cao tỷ lệ thành công.
Để tăng cơ hội thành công, các cặp vợ chồng nên thăm khám sớm và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.
Các phương pháp thay thế nếu IUI không hiệu quả
Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF)
Nếu IUI không mang lại kết quả như mong đợi sau 3 đến 4 chu kỳ, các cặp vợ chồng thường được khuyến nghị chuyển sang thụ tinh trong ống nghiệm (IVF).
IVF có tỷ lệ thành công cao hơn, khoảng 60-65%, và phù hợp với nhiều trường hợp hiếm muộn phức tạp hơn. Tuy nhiên, IVF yêu cầu quy trình phức tạp và chi phí cao hơn so với IUI. Việc lựa chọn phương pháp phù hợp nên dựa trên tư vấn của bác sĩ chuyên khoa, xem xét tình trạng sức khỏe và hoàn cảnh cụ thể của từng cặp vợ chồng.
Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI)
Nếu IUI không thành công, các cặp vợ chồng có thể cân nhắc chuyển sang kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI). ICSI là một kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, trong đó một tinh trùng khỏe mạnh được tiêm trực tiếp vào trứng để tạo phôi, sau đó phôi được chuyển vào tử cung người vợ.
Phương pháp này thường được áp dụng trong các trường hợp vô sinh do chất lượng tinh trùng kém, số lượng tinh trùng thấp hoặc thất bại với IUI. Tuy nhiên, việc lựa chọn ICSI nên dựa trên tư vấn của bác sĩ chuyên khoa, xem xét tình trạng cụ thể của từng cặp vợ chồng để đảm bảo hiệu quả và an toàn.
Xin trứng hoặc tinh trùng
Nếu IUI không thành công, việc sử dụng trứng hoặc tinh trùng hiến tặng có thể được xem xét, đặc biệt trong các trường hợp sau:
- Chất lượng trứng hoặc tinh trùng kém: Khi một trong hai hoặc cả hai đối tác có vấn đề về chất lượng hoặc số lượng trứng/tinh trùng, việc sử dụng nguồn hiến tặng có thể tăng cơ hội thụ thai.
- Rối loạn di truyền: Nếu có nguy cơ truyền bệnh di truyền cho con, sử dụng trứng hoặc tinh trùng hiến tặng giúp giảm thiểu nguy cơ này.
Tuy nhiên, việc lựa chọn này cần được thảo luận kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo phù hợp với tình trạng cụ thể của cặp vợ chồng và tuân thủ các quy định pháp lý hiện hành.
Các câu hỏi thường gặp
Làm IUI có đau không?
IUI thường không gây đau đớn đáng kể. Trong quá trình thực hiện, bác sĩ sử dụng ống thông nhỏ, mềm và đầu tù để đưa tinh trùng vào tử cung, giúp giảm thiểu cảm giác khó chịu. Tuy nhiên, một số phụ nữ có thể cảm thấy hơi tức hoặc khó chịu nhẹ ở vùng bụng dưới trong và sau khi thực hiện thủ thuật.
Ngoài ra, nếu sử dụng thuốc kích thích buồng trứng trước khi IUI, một số tác dụng phụ như chướng bụng, buồn nôn hoặc đau bụng nhẹ có thể xảy ra. Những triệu chứng này thường nhẹ và tự hết sau vài ngày. Nếu cơn đau trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, bạn nên liên hệ bác sĩ để được tư vấn và kiểm tra kịp thời.
Bao lâu sau IUI thì biết có thai?
Sau khi thực hiện IUI, thường chờ khoảng 14 ngày để kiểm tra kết quả thụ thai. Thời gian này cho phép cơ thể sản xuất đủ hormone hCG, giúp xác định thai kỳ chính xác. Việc thử thai quá sớm có thể dẫn đến kết quả không chính xác. Do đó, nên kiên nhẫn chờ đủ thời gian trước khi tiến hành kiểm tra để đảm bảo độ tin cậy của kết quả.
Nếu IUI thất bại, bao lâu có thể làm lại?
Sau khi thất bại với IUI, thời gian chờ đợi trước khi thực hiện lại phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và tâm lý của cặp vợ chồng. Một số chuyên gia khuyến nghị có thể tiến hành IUI ngay trong chu kỳ kinh nguyệt kế tiếp nếu cả hai đều ổn định về mặt thể chất và tinh thần. Tuy nhiên, một số bác sĩ khác đề xuất khoảng thời gian chờ 1 – 3 tháng giữa các lần thực hiện IUI để buồng trứng có đủ thời gian phục hồi sau khi sử dụng thuốc kích thích.
Việc quyết định thời điểm thích hợp để thực hiện lại IUI nên dựa trên tư vấn cụ thể từ bác sĩ chuyên khoa, dựa vào tình trạng sức khỏe và tiền sử điều trị của từng cặp vợ chồng.
IUI có gây dị tật thai nhi không?
IUI không làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh ở thai nhi so với mang thai tự nhiên. Hiệp hội Y học Sinh sản Mỹ đã phủ nhận quan điểm cho rằng thụ tinh nhân tạo làm tăng nguy cơ dị tật bẩm sinh.
Tuy nhiên, các yếu tố như tuổi của người mẹ và tình trạng sức khỏe tổng quát có thể ảnh hưởng đến nguy cơ dị tật thai nhi. Do đó, việc thăm khám và theo dõi thai kỳ định kỳ là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.
Trên đây là phần giải đáp chi tiết cho câu hỏi “Vô sinh có thụ tinh nhân tạo được không”. Mong rằng bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích, qua đó ứng dụng và lựa chọn được phương pháp phù hợp nhất với mong muốn của gia đình.
