Quai bị là bệnh lý thường gặp nhưng ít ai biết rõ về những ảnh hưởng lâu dài của nó, đặc biệt là nguy cơ về sức khỏe sinh sản.
Liệu quai bị có gây vô sinh hay không? Hãy cùng bác sĩ Tăng Đức Cương – Giám đốc Đông Đô IVF Center giải đáp tường tận và tìm hiểu những phương án điều trị hiệu quả ngay trong bài viết bên dưới.
Giới thiệu nhanh về quai bị
Bác sĩ Tăng Đức Cương cho rằng, quai bị là căn bệnh truyền nhiễm phổ biến, đặc trưng bởi các triệu chứng sưng đau tuyến nước bọt. Tuy đơn giản nhưng nếu không được hiểu đúng và xử lý kịp thời, bệnh có thể để lại nhiều biến chứng đáng lo ngại.
Quai bị là gì?
Quai bị là một bệnh nhiễm trùng do virus gây ra, chủ yếu ảnh hưởng đến tuyến nước bọt, đặc biệt là tuyến mang tai. Bệnh lây lan qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc gần với người nhiễm virus.
Triệu chứng điển hình của quai bị là sưng đau, căng tức vùng má và cổ ở hai bên, kèm theo sốt nhẹ, mệt mỏi, và đau đầu. Mặc dù quai bị thường là bệnh lành tính và tự khỏi sau vài tuần, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
Theo bác sĩ Tăng Đức Cương, hiểu rõ quai bị có thể giúp mọi người chủ động phòng tránh và điều trị kịp thời, giảm thiểu nguy cơ biến chứng không mong muốn.
Vì sao nhiều người lo lắng quai bị gây vô sinh?
Nỗi lo quai bị gây vô sinh bắt nguồn từ khả năng gây ra những biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ sinh sản, nhất là ở nam giới.
Virus quai bị có thể gây viêm tinh hoàn, làm sưng đau và tổn thương mô tinh hoàn, qua đó ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh trùng.
Ở nữ giới, mặc dù ít gặp hơn, bệnh có thể dẫn đến viêm buồng trứng hoặc tổn thương các cơ quan sinh sản khác. Vì vậy, nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, quai bị có thể để lại hậu quả lâu dài, trong đó có nguy cơ vô sinh.
Việc hiểu đúng về bệnh và thực hiện phòng ngừa hiệu quả là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe sinh sản.
>>> Xem thêm: Triệu chứng và điều trị quai bị để ngừa biến chứng nguy hiểm.
Quai bị có gây vô sinh không? Tỷ lệ thực tế quai bị gây vô sinh
Bệnh quai bị có thể gây vô sinh, đặc biệt liên quan đến các biến chứng viêm ở cơ quan sinh dục sau khi mắc bệnh. Ở nam giới, biến chứng phổ biến nhất là viêm tinh hoàn. Tỷ lệ nam giới bị viêm tinh hoàn do quai bị dao động từ 20% đến 35%. Trong số này, 30-50% trường hợp viêm tinh hoàn trở nên nghiêm trọng dẫn đến teo tinh hoàn, và tỷ lệ vô sinh do teo tinh hoàn ở nam giới có thể lên đến 13% hoặc thậm chí 15% ở những trường hợp viêm hai bên tinh hoàn.
Viêm tinh hoàn gây sưng đau tinh hoàn, ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh trùng, có thể làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng dẫn đến vô sinh. Nếu teo cả hai bên tinh hoàn, nguy cơ vô sinh là rất cao. Những trường hợp teo một bên tinh hoàn thì ít ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
Ở nữ giới, biến chứng viêm buồng trứng do quai bị ít gặp hơn, khoảng 5%. Tuy nhiên, viêm buồng trứng cũng có thể gây rối loạn chức năng sinh sản, thậm chí dẫn đến vô sinh nếu không được điều trị kịp thời.
Ngoài ra, nếu mắc quai bị trong giai đoạn cuối thai kỳ, có thể tăng nguy cơ sinh non, sảy thai hoặc thai chết lưu.
Biến chứng sinh sản của quai bị
Biến chứng sinh sản do quai bị là vấn đề khiến nhiều người đặc biệt quan tâm, nhất là khi bệnh có thể ảnh hưởng lâu dài đến khả năng sinh con.
Ở nam giới
- Viêm tinh hoàn, viêm mào tinh: Virus quai bị gây tổn thương các ống sinh tinh trong tinh hoàn, dẫn đến sưng đau, phù nề và teo tinh hoàn, ảnh hưởng đến khả năng sản xuất tinh trùng và hormone. Nếu không điều trị kịp thời, biến chứng có thể tiến triển thành mạn tính, làm tăng nguy cơ vô sinh. Dù nhiều trường hợp phục hồi sau điều trị, khoảng 30% có thể gặp teo tinh hoàn và suy giảm chất lượng tinh trùng. Do đó, tiêm vaccine phòng ngừa và xử lý sớm khi mắc quai bị là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe sinh sản
- Giảm số lượng và chất lượng tinh trùng: Quai bị có thể gây viêm tinh hoàn ở nam giới sau tuổi dậy thì, dẫn đến tổn thương tế bào sinh tinh và teo tinh hoàn, làm giảm cả chất lượng và số lượng tinh trùng, tăng nguy cơ vô sinh.
- Nguy cơ vô sinh hiếm muộn: Quai bị có thể gây vô sinh, hiếm muộn nếu không được điều trị kịp thời. Ở nam giới, viêm tinh hoàn do quai bị có thể gây teo tinh hoàn, làm giảm hoặc mất khả năng sản xuất tinh trùng, tăng nguy cơ vô sinh vĩnh viễn.
Ở nữ giới
- Viêm buồng trứng: Viêm buồng trứng là biến chứng có thể xảy ra ở nữ giới sau quai bị, gây đau bụng dưới, sốt và rối loạn kinh nguyệt. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến viêm mãn tính, dính buồng trứng, tắc vòi trứng, ảnh hưởng khả năng sinh sản. Ngoài ra, phụ nữ mang thai khi mắc quai bị trong 3 tháng đầu có nguy cơ sảy thai hoặc sinh non. Tiêm vaccine và điều trị sớm giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản hiệu quả.
- Rối loạn nội tiết, ảnh hưởng khả năng thụ thai: Rối loạn nội tiết ở nữ giới là biến chứng của quai bị, gây viêm và tổn thương buồng trứng, dẫn đến kinh nguyệt không đều, rong kinh hoặc mất kinh. Tình trạng này ảnh hưởng đến quá trình rụng trứng và khả năng thụ thai, tăng nguy cơ hiếm muộn hoặc vô sinh nếu không được điều trị kịp thời.
Dấu hiệu cảnh báo biến chứng sinh sản sau quai bị
Dấu hiệu cảnh báo biến chứng sinh sản sau quai bị thường bắt đầu với các triệu chứng nổi bật tại vùng sinh dục và biểu hiện toàn thân.
Ở nam giới, dấu hiệu dễ nhận biết nhất là tinh hoàn sưng to, đau nhức, da bìu căng bóng đỏ, kèm sốt cao, mệt mỏi và buồn nôn. Nếu tình trạng này kéo dài, có thể dẫn đến teo tinh hoàn và suy giảm khả năng sản xuất tinh trùng, gây vô sinh.
Ở nữ giới, biến chứng viêm buồng trứng có thể biểu hiện qua đau vùng bụng dưới, rối loạn kinh nguyệt như rong kinh, chu kỳ không đều, kèm theo sốt nhẹ và mệt mỏi.
Ngoài ra, phụ nữ mang thai bị quai bị trong 3 tháng đầu có nguy cơ sảy thai hoặc sinh non cao hơn. Khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, người bệnh cần được thăm khám và theo dõi y tế kịp thời để ngăn ngừa hậu quả lâu dài ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
Cách phòng ngừa quai bị gây vô sinh
Theo bác sĩ Tăng Đức Cương, để phòng ngừa quai bị gây vô sinh, biện pháp hiệu quả nhất là tiêm vaccine MMR (sởi – quai bị – rubella) đầy đủ theo lịch, gồm hai liều khi trẻ từ 12-15 tháng và nhắc lại ở 4-6 tuổi.
“Vaccine giúp tạo miễn dịch bảo vệ, giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế lây lan trong cộng đồng. Bên cạnh đó, cần duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang nơi đông người và tránh tiếp xúc với người bệnh. Tăng cường sức đề kháng bằng chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý cũng góp phần ngăn ngừa bệnh”, bác sĩ Tăng Đức Cương nói.
Bác sĩ cũng khuyên, khi mắc quai bị, người bệnh nên nghỉ ngơi, uống nhiều nước, tránh dùng kháng sinh không đúng chỉ định và theo dõi dấu hiệu biến chứng để can thiệp kịp thời, hạn chế nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Chủ động phòng ngừa từ sớm là cách tốt nhất để bảo vệ khả năng sinh sản trong tương lai.
