Bài viết được viết bởi BS. Vũ Việt Dũng – Bác sĩ hỗ trợ sinh sản và được tham vấn chuyên môn bởi Bác sĩ CKI. Tăng Đức Cương – Giám đốc chuyên môn Bệnh viện Đông Đô.
Chào đón em bé chào đời sau bao nhiêu khó khăn là niềm hạnh phúc mà nhiều cặp vợ chồng hiếm muộn khao khát khi tìm đến phương pháp IVF. Tuy nhiên, khi làm IVF, bên cạnh nỗi lo về kinh tế thì nhiều cặp vợ chồng vẫn hoang mang liệu em bé thụ tinh ống nghiệm có bình thường không, có khỏe mạnh và thông minh không? Đông Đô IVF Center sẽ giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây.
- Em bé thụ tinh trong ống nghiệm có bình thường không?
- Những yếu tố có thể tác động đến trí thông minh của trẻ IVF
- Em bé IVF có thể mắc các dị tật bẩm sinh không?
- Làm thế nào để đảm bảo em bé IVF phát triển khỏe mạnh và thông minh?
- Những em bé sinh ra từ ống nghiệm
- Giải đáp một số nhầm tưởng về em bé thụ tinh ống nghiệm
Em bé thụ tinh trong ống nghiệm có bình thường không?
Theo nghiên cứu của các chuyên gia tại Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), em bé IVF hay em bé thụ tinh ống nghiệm cũng bình thường như những đứa trẻ khác về đặc điểm thể chất và trí tuệ[1]. Không có bất kỳ nghiên cứu nào cho thấy sự khác thường về sức khỏe và tinh thần của các em bé thụ tinh ống nghiệm so với các em bé được sinh tự nhiên. Cho đến nay đã có hàng triệu em bé IVF ra đời khỏe mạnh, phát triển bình thường, thông minh, hoạt bát và nhanh nhẹn.
Sự hình thành trí thông minh ở trẻ
Trí thông minh của một đứa trẻ không phải là yếu tố ngẫu nhiên mà được quyết định bởi sự kết hợp giữa di truyền, môi trường sống và quá trình nuôi dưỡng. Bất kể trẻ được sinh ra tự nhiên hay thông qua phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), các yếu tố quan trọng sau sẽ đóng vai trò trong sự phát triển trí tuệ của trẻ:
Yếu tố di truyền – nền tảng ban đầu của trí thông minh
Di truyền đóng vai trò quan trọng trong sự hình thành trí thông minh của trẻ. Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng 70-80% trí thông minh của trẻ được quyết định bởi gen di truyền từ cha mẹ. Nếu bố mẹ có chỉ số IQ cao hoặc có năng khiếu trong một số lĩnh vực nhất định, khả năng cao trẻ cũng sẽ thừa hưởng những đặc điểm này, dù sinh ra bằng phương pháp tự nhiên hay IVF.
Quá trình mang thai và sức khỏe thai kỳ ảnh hưởng đến trí thông minh
Môi trường bên trong bụng mẹ có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển não bộ của thai nhi. Một số yếu tố có thể tác động đến sự phát triển trí não của trẻ trong giai đoạn thai kỳ bao gồm:
- Dinh dưỡng của mẹ: Bổ sung đầy đủ DHA, axit folic, sắt, i-ốt giúp kích thích sự phát triển não bộ thai nhi.
- Tâm lý của mẹ: Mẹ bầu có tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng sẽ giúp thai nhi phát triển tốt hơn.
- Chăm sóc y tế: Theo dõi sức khỏe định kỳ, kiểm tra dị tật thai nhi giúp đảm bảo sự phát triển toàn diện của bé ngay từ trong bụng mẹ.
Môi trường sống và giáo dục – yếu tố then chốt sau khi sinh
Sau khi chào đời, trí thông minh của trẻ tiếp tục được phát triển dựa trên môi trường sống và phương pháp giáo dục. Những yếu tố quan trọng giúp trẻ thông minh hơn bao gồm:
- Tương tác và trò chuyện nhiều với bé ngay từ nhỏ giúp kích thích khả năng ngôn ngữ và tư duy logic.
- Khuyến khích bé khám phá, tiếp xúc với sách và các trò chơi trí tuệ từ sớm.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý với các thực phẩm tốt cho não bộ như cá hồi, trứng, sữa, quả óc chó, hạnh nhân…
- Giấc ngủ đầy đủ và chất lượng giúp tăng cường khả năng ghi nhớ và phát triển tư duy.
Kết luận: Trí thông minh của trẻ không bị ảnh hưởng bởi việc sinh ra từ thụ tinh trong ống nghiệm hay sinh tự nhiên. Điều quan trọng nhất là sự di truyền, môi trường sống và phương pháp nuôi dưỡng. Vì vậy, cha mẹ hoàn toàn có thể yên tâm rằng trẻ IVF vẫn có cơ hội phát triển trí tuệ và tiềm năng như bất kỳ trẻ nào khác.
Quy trình làm IVF không gây ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé
Sự khác biệt duy nhất giữa IVF và thụ tinh tự nhiên là trứng và tinh trùng được kết hợp trong phòng thí nghiệm để tạo thành phôi dưới sự giám sát của các chuyên gia lab giàu kinh nghiệm. Phôi sau khi được nuôi tạo thành công sẽ được chuyển vào tử cung của người mẹ. Quá trình sau đó, người mẹ mang thai và sinh con bình thường như với phương pháp mang thai tự nhiên.[2]
Toàn bộ quy trình thực hiện không có tác động nào làm thay đổi hệ gen hay các yếu tố khác về sinh lý, sức khỏe, tinh thần và trí tuệ. Do vậy, các em bé thụ tinh trong ống nghiệm hoàn toàn bình thường như những đứa trẻ khác.[2]
Nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ IVF phát triển hoàn toàn bình thường
Bắt đầu từ năm 1978 khi đứa trẻ đầu tiên trên thế giới ra đời bằng phương pháp IVF, đã có nhiều nghiên cứu về việc liệu em bé thụ tinh ống nghiệm có bình thường không. Cụ thể:
Từ năm 2008 đến 2010, chuyên gia Edwina Yeung từ Viện Sức khỏe Trẻ em và Phát triển Con người NICHD (Mỹ) và nhóm cộng sự đã theo dõi 5.800 trẻ được sinh ra ở New York trong đó có 1.830 em bé được chào đời từ các phương pháp hỗ trợ sinh sản (bao gồm IVF).
Các phụ huynh tham gia được yêu cầu trả lời các câu hỏi liên quan đến tuổi tác, sức khỏe, khả năng vận động, ngôn ngữ, phát triển xã hội. Nghiên cứu cũng tính đến vấn đề tuổi tác, sức khỏe, trình độ học vấn, các yếu tố ảnh hưởng như thói quen uống rượu, bia, hút thuốc lá của cha mẹ trước và trong quá trình mang thai.
Kết quả theo dõi cho thấy, tỷ lệ trẻ em gặp các vấn đề về sức khỏe và sự phát triển giữa nhóm thụ tinh bình thường và thụ tinh trong ống nghiệm là tương đương nhau. Loại trừ các trường hợp sinh đôi do các em bé song sinh thường đẻ non và nhẹ cân dù có hay không sự can thiệp y học, các nhà khoa học đã kết luận không có bằng chứng cho thấy điều trị vô sinh ảnh hưởng đến sự phát triển của em bé.[3]
Những yếu tố có thể tác động đến trí thông minh của trẻ IVF
Dù trẻ sinh ra bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) hay sinh tự nhiên, trí thông minh của trẻ vẫn chịu ảnh hưởng từ nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là những tác nhân quan trọng có thể quyết định sự phát triển trí tuệ của trẻ IVF.
Di truyền từ bố mẹ – nền tảng quan trọng nhất
Trí thông minh của trẻ IVF cũng giống như trẻ sinh thường, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ yếu tố di truyền. Nếu bố mẹ có tư duy logic tốt, khả năng sáng tạo cao hoặc giỏi trong các lĩnh vực khoa học, nghệ thuật, thể thao, thì khả năng cao con cũng sẽ thừa hưởng những tố chất này.
Tuy nhiên, di truyền không phải là yếu tố quyết định hoàn toàn. Trẻ sinh ra cần có môi trường nuôi dưỡng phù hợp để phát huy tối đa tiềm năng trí tuệ của mình.
Quá trình mang thai và sức khỏe của mẹ bầu
Một thai kỳ khỏe mạnh giúp não bộ thai nhi phát triển tốt hơn, từ đó tác động tích cực đến trí thông minh của trẻ sau này. Những yếu tố quan trọng trong thai kỳ bao gồm:
- Dinh dưỡng đầy đủ: Mẹ bầu cần bổ sung DHA, Omega-3, axit folic, sắt, kẽm và i-ốt để hỗ trợ sự phát triển não bộ của thai nhi.
- Sức khỏe tinh thần: Căng thẳng kéo dài trong thai kỳ có thể làm gia tăng hormone cortisol, ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ thai nhi. Do đó, mẹ bầu nên giữ tâm lý thoải mái, tham gia các hoạt động thư giãn như yoga, thiền, đọc sách.
- Theo dõi y tế thường xuyên: Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, bao gồm cả não bộ.
Phương pháp nuôi dạy và môi trường sống sau khi sinh
Môi trường sống và phương pháp giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển trí tuệ của trẻ IVF. Một số yếu tố then chốt gồm:
- Sự tương tác với cha mẹ: Những trẻ được trò chuyện, đọc sách và tiếp xúc với nhiều loại âm thanh, ngôn ngữ từ nhỏ sẽ phát triển tư duy nhanh nhạy hơn.
- Chế độ dinh dưỡng khoa học: Thực phẩm như cá hồi, trứng, sữa, các loại hạt, rau xanh giúp hỗ trợ phát triển não bộ.
- Khuyến khích bé khám phá và học hỏi: Trẻ được tiếp xúc với môi trường đa dạng, chơi các trò chơi kích thích trí não như xếp hình, toán tư duy, cờ vua… thường có khả năng tư duy logic tốt hơn.
- Giấc ngủ chất lượng: Ngủ đủ giấc giúp trẻ tăng cường khả năng ghi nhớ, phát triển nhận thức và cảm xúc tốt hơn.
Các yếu tố xã hội và môi trường giáo dục
Trẻ IVF hay trẻ sinh tự nhiên đều phát triển tốt hơn khi có môi trường giáo dục chất lượng và sự hỗ trợ từ gia đình, xã hội. Một số yếu tố quan trọng bao gồm:
- Chất lượng giáo dục: Trường học có phương pháp giảng dạy khoa học, khuyến khích tư duy sáng tạo sẽ giúp trẻ phát triển trí tuệ tốt hơn.
- Sự động viên, khích lệ từ gia đình: Cha mẹ quan tâm, hỗ trợ và tạo điều kiện cho con học tập, khám phá sẽ giúp trẻ phát huy tối đa tiềm năng của mình.
- Bạn bè và môi trường xã hội: Một môi trường tích cực, có bạn bè cùng học tập và phát triển sẽ giúp trẻ rèn luyện khả năng giao tiếp, tư duy phản biện và sáng tạo.
Kết luận: Trẻ IVF có trí thông minh như bất kỳ trẻ nào khác, và sự phát triển trí tuệ phụ thuộc chủ yếu vào di truyền, môi trường sống và phương pháp nuôi dạy. Do đó, cha mẹ không cần lo lắng về việc thụ tinh trong ống nghiệm có ảnh hưởng đến trí thông minh của con, mà nên tập trung vào cách nuôi dưỡng và tạo môi trường phát triển tốt nhất cho bé.
Em bé IVF có thể mắc các dị tật bẩm sinh không?
Nguy cơ mắc các dị tật bẩm sinh có thể xuất hiện ở cả nhóm trẻ em thụ tinh tự nhiên và trẻ em thụ tinh trong ống nghiệm. Một số nghiên cứu gần đây còn cho thấy, tỷ lệ mắc dị tật bẩm sinh chỉ chiếm 3 – 4%, trong đó tỷ lệ mắc ở các em bé được sinh bằng phương pháp IVF chiếm 1%.[4]
Khác với nghi ngờ của nhiều người rằng các em bé thụ tinh ống nghiệm có thể bất thường, tỷ lệ mắc dị tật bẩm sinh khi mang thai theo phương pháp này được kiểm soát tốt hơn bằng nhiều phương pháp. Cụ thể:
- Kiểm tra sức khỏe sinh sản và sàng lọc các bệnh di truyền ở cả bố và mẹ. Nhờ quá trình sàng lọc di truyền tiền làm tổ giúp loại trừ các trường hợp mắc bệnh bất thường về nhiễm sắc thể và gen như Hội chứng Turner, Down, Edwards, Patau, Thalassemia,..
- Lựa chọn và nuôi cấy phôi có chất lượng và tỷ lệ thành công cao nhất. Theo đó, các bác sĩ chỉ lựa chọn những tinh trùng khỏe mạnh nhất để kết hợp với trứng. Nhờ đó, giảm thiểu tối đa các nguy cơ em bé IVF mắc bệnh bẩm sinh.
- Theo dõi và tư vấn kỹ trong cả quá trình thụ tinh và cả quá trình mang thai. Với những trường hợp mang thai bằng phương pháp IVF, các bác sĩ sẽ theo dõi, thăm khám định kỳ trong suốt quá trình thụ thai và mang thai để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả người mẹ và em bé.
Làm thế nào để đảm bảo em bé IVF phát triển khỏe mạnh và thông minh?
Việc sinh ra bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) không ảnh hưởng đến sức khỏe và trí thông minh của trẻ. Tuy nhiên, để bé có nền tảng phát triển tốt nhất, cha mẹ cần chú trọng đến các yếu tố quan trọng như dinh dưỡng trong thai kỳ, chăm sóc trẻ những năm đầu đời và theo dõi sức khỏe định kỳ.
Dinh dưỡng và chăm sóc thai kỳ
Thai kỳ khỏe mạnh là tiền đề giúp trẻ phát triển toàn diện ngay từ trong bụng mẹ. Dưới đây là những nguyên tắc quan trọng giúp mẹ bầu IVF có một thai kỳ an toàn, bé yêu sinh ra khỏe mạnh và thông minh:
Chế độ dinh dưỡng khoa học cho mẹ bầu
Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển trí não và thể chất của thai nhi. Mẹ bầu IVF nên bổ sung đầy đủ các dưỡng chất thiết yếu như:
- DHA và Omega-3: Có trong cá hồi, hạt óc chó, dầu cá giúp phát triển trí não bé.
- Axit folic: Hỗ trợ sự hình thành ống thần kinh, ngăn ngừa dị tật bẩm sinh. Có trong rau bina, bơ, cam, đậu lăng.
- Sắt và canxi: Giúp phát triển hệ xương và tuần hoàn máu của thai nhi. Có trong thịt đỏ, hải sản, sữa, trứng.
- Protein: Quan trọng cho sự phát triển tế bào, có trong thịt gà, cá, đậu nành.
- I-ốt: Hỗ trợ sự phát triển trí não, có trong rong biển, trứng, sữa chua.
Lưu ý: Tránh thực phẩm chứa nhiều đường, dầu mỡ, caffeine, rượu bia vì có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
Chăm sóc sức khỏe tinh thần và thể chất
- Duy trì tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng: Mẹ bầu IVF có thể dễ lo lắng hơn, nhưng việc giữ tinh thần tích cực sẽ giúp thai nhi phát triển tốt hơn.
- Tập luyện nhẹ nhàng: Các bài tập yoga, bơi lội, đi bộ giúp mẹ bầu tăng cường sức khỏe và giảm căng thẳng.
- Ngủ đủ giấc: Tối thiểu 7-8 tiếng mỗi ngày để cơ thể sản sinh hormone tốt cho thai nhi.
- Kiểm tra thai kỳ định kỳ: Giúp theo dõi sức khỏe mẹ và bé, phát hiện sớm bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.
Chăm sóc trẻ trong những năm đầu đời
Những năm đầu đời là giai đoạn vàng để bé phát triển trí não, thể chất và hình thành thói quen tốt. Cha mẹ nên chú trọng các yếu tố sau:
Nuôi con bằng sữa mẹ
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh, chứa nhiều dưỡng chất giúp bé phát triển hệ miễn dịch và trí não. Nếu mẹ không có đủ sữa, có thể tham khảo bác sĩ để chọn sữa công thức phù hợp.
Dinh dưỡng hợp lý cho bé
- DHA, Omega-3, Choline: Hỗ trợ phát triển não bộ, có trong cá hồi, trứng, sữa.
- Vitamin A, C, D, E: Tăng cường hệ miễn dịch, giúp bé phát triển khỏe mạnh.
- Canxi, sắt, kẽm: Cần thiết cho sự phát triển xương và thể chất.
Lưu ý: Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, nhiều đường, muối và dầu mỡ để tránh béo phì và ảnh hưởng đến trí não.
Tạo môi trường học tập và khám phá
- Trò chuyện, đọc sách cho bé từ sớm: Giúp bé phát triển ngôn ngữ và tư duy logic.
- Khuyến khích bé chơi trò chơi trí tuệ: Như xếp hình, nhận diện màu sắc, số đếm để tăng cường khả năng tư duy.
- Cho bé tiếp xúc với thiên nhiên: Giúp tăng khả năng quan sát, nhận thức về thế giới xung quanh.
Đảm bảo giấc ngủ chất lượng
- Trẻ sơ sinh cần ngủ 14-17 tiếng/ngày, trẻ 1-3 tuổi cần 12-14 tiếng/ngày.
- Giấc ngủ ngon giúp bé phát triển trí nhớ, cảm xúc và thể chất.
- Tạo thói quen ngủ đúng giờ, tránh ánh sáng xanh từ màn hình điện thoại, TV trước khi ngủ.
Theo dõi sức khỏe định kỳ
Kiểm tra sức khỏe thường xuyên giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn và đảm bảo bé phát triển toàn diện. Cha mẹ cần lưu ý:
Tiêm phòng đầy đủ
Tiêm chủng giúp bé phòng tránh các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như bạch hầu, ho gà, sởi, thủy đậu…
Khám sức khỏe tổng quát định kỳ
- Trẻ sơ sinh: Kiểm tra sau sinh 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng.
- Trẻ 1-3 tuổi: Kiểm tra 6 tháng/lần.
- Trẻ trên 3 tuổi: Kiểm tra sức khỏe hàng năm.
Kiểm tra sự phát triển thể chất và trí tuệ
- Theo dõi chiều cao, cân nặng theo từng giai đoạn.
- Đánh giá khả năng nhận thức, giao tiếp, vận động của trẻ.
- Nếu có dấu hiệu chậm phát triển, cần tham khảo bác sĩ để có hướng can thiệp kịp thời.
Kết luận
Để đảm bảo trẻ IVF phát triển khỏe mạnh và thông minh, cha mẹ cần chú trọng chế độ dinh dưỡng, môi trường sống, chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Việc sinh ra bằng phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm không ảnh hưởng đến trí tuệ hay thể chất của bé. Quan trọng nhất vẫn là cách cha mẹ nuôi dạy và tạo điều kiện tốt nhất cho con phát triển.
Nếu bạn đang chuẩn bị làm IVF hoặc đã có bé IVF, hãy yên tâm vì con bạn có thể phát triển tốt như bất kỳ trẻ nào khác!
Những em bé sinh ra từ ống nghiệm
Kể từ khi em bé IVF đầu tiên cất tiếng khóc chào đời cách đây hơn 45 năm, cho đến nay đã có hơn 8 triệu em bé ra đời bằng phương pháp này.
- Trên thế giới: Vào năm 1978, Louise Brown là em bé IVF đầu tiên trên thế giới. Hiện tại, bà đã 45 tuổi, có 2 em bé khỏe mạnh, có công việc và cuộc sống ổn định.
- Tại Việt Nam: 3 em bé đầu tiên được sinh ra bằng phương pháp IVF là Lưu Tuyết Trân, Mai Quốc Bảo và Phạm Tường Lan Thy vào năm 1998. Sau 25 năm, họ đã trở thành những chàng trai, cô gái khỏe mạnh, có công việc và cuộc sống ổn định.
Tính đến nay, mỗi năm có hàng ngàn em bé thụ tinh trong ống nghiệm chào đời khỏe mạnh. Trong đó, tại Việt Nam có hơn 200.000 em bé IVF, đây là con số cao nhất khu vực ASEAN. [6]
Giải đáp một số nhầm tưởng về em bé thụ tinh ống nghiệm
Bên cạnh thắc mắc, các em bé thụ tinh ống nghiệm có bình thường không, còn rất nhiều thắc mắc về phương pháp này. Đông Đô IVF Center sẽ làm rõ một số lầm tưởng phổ biến của cha mẹ:
- Thụ tinh trong ống nghiệm sẽ sinh song thai hoặc đa thai: Thụ tinh trong ống nghiệm có thể sinh song thai hoặc đa thai. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng vậy. Bởi khi tiến hành chuyển phôi, các bác sĩ sẽ tiến hành chuyển số lượng phôi phụ thuộc vào nhu cầu của gia đình và chất lượng phôi đạt tiêu chuẩn. Do đó, có một số trường hợp thụ tinh ống nghiệm sinh đôi hoặc sinh ba.
- Em bé IVF chỉ có thể sinh mổ: Sau quá trình chuyển phôi thành công, người mẹ sẽ bắt đầu quá trình mang thai như bình thường. Không có nghiên cứu nào khẳng định, em bé IVF bắt buộc phải sinh mổ. Việc sinh mổ hay sinh thường sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có trọng lượng thai, sức khỏe và thể trạng của người mẹ.
- Em bé IVF sinh ra lớn hơn bình thường: Chưa có nghiên cứu nào chứng minh việc em bé thụ tinh ống nghiệm có thể trạng lớn hơn so với các em bé thụ tinh tự nhiên. Trên thực tế, thể trạng của em bé phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: chất lượng phôi, cơ địa của thai phụ, quá trình chăm sóc và dinh dưỡng trong thai kỳ….
Hy vọng bài viết trên đã giải đáp được thắc mắc em bé thụ tinh ống nghiệm có bình thường không? Nếu mẹ còn bất kỳ thắc mắc khác liên quan, đừng ngần ngại, hãy liên hệ ngay Trung tâm Hỗ trợ sinh sản Đông Đô qua hotline 09 658 65 65. Với đội ngũ bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm, chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn mọi thắc mắc, giúp ba mẹ chuẩn bị tốt nhất cho hành trình chào đón thiên thần mới.
