Nhiều người vẫn nghĩ rằng với một cơ thể khoẻ mạnh, các hoạt động tình dục vẫn diễn ra bình thường thì tinh trùng của mình vẫn đang trong tình trạng tốt. Cho đến khi mong con yêu đã lâu rồi đi khám mới biết mình bị tinh trùng yếu, một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở nam giới. Vậy tinh trùng yếu là gì và cách khắc phục ra sao?
- Tinh trùng yếu là gì?
Ở nam giới khỏe mạnh, trung bình một phút có 72.000 tinh trùng được tạo ra, và hơn 100 triệu con trong một ngày. Trong mỗi lần xuất tinh, lượng tinh dịch được phóng ra khoảng 2-5 ml, trong đó chứa 60-80 triệu tinh trùng/ml.
Tinh trùng yếu là tình trạng suy giảm chất lượng tinh trùng, có thể dẫn đến vô sinh nam.
Sức khoẻ tinh trùng có thể đánh giá bằng nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm số lượng, khả năng di động và cấu trúc của tinh trùng.
- Số lượng: Lượng tinh dịch mỗi lần xuất tinh ít hơn 2ml và số lượng tinh trùng ít hơn 39 triệu con là tinh trùng ít. Quá ít tinh trùng trong tinh dịch sau khi xuất tinh khiến việc thụ thai trở nên khó khăn hơn, bởi số lượng tinh trùng được tiếp cận với trứng thấp, cơ hội thụ tinh sẽ giảm đáng kể.
- Khả năng di động: Để tiếp cận và thụ tinh cho trứng, tinh trùng phải phải làm việc rất chăm chỉ và cạnh tranh khốc liệt để vượt qua tuyến phòng thủ vô cùng vững chắc và kiên cố trong đường sinh sản của người phụ nữ. Khi tỷ lệ tinh trùng di động thấp hơn 75%, tức là tỷ lệ chết và không di động cao hơn 25%, trong đó tinh trùng di động thấy được chiếm ít hơn 50% và di động nhanh chiếm ít hơn 25% thì được coi là tinh trùng yếu.
- Cấu trúc và hình thái: Tinh trùng bình thường có đầu hình oval và phần đuôi dài, giúp tinh tùng có thể di chuyển dễ dàng. Càng nhiều tinh trùng có hình thái bình thường thì càng nhiều cơ hội thụ thai thành công.
- Nguyên nhân nào gây tình trạng tinh trùng yếu?
Nguyên nhân tinh trùng yếu rất đa dạng, liên quan mật thiết với thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng và nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau. Một số vấn đề có thể kể đến như:
- Thói quen sinh hoạt không lành mạnh ảnh hưởng đến chất lượng và số lượng tinh trùng như: thói quen tắm nước quá nóng, mặc quần quá chật, đặt laptop lên đùi liên tục khi làm việc làm tinh hoàn nóng lên… Nghiên cứu cho thấy nếu bìu nóng ở 43 độ trong 30 phút sẽ làm sụt giảm tới 80% số lượng tinh trùng trong tinh dịch.
- Thường xuyên thức khuya, căng thẳng, uống rượu, hút thuốc và sử dụng các chất gây nghiện cũng làm suy giảm chức năng sinh tinh của tinh hoàn. Béo phì cũng có thể là nguyên nhân tác động đến quá trình sinh tinh.
- Chế độ ăn uống không đầy đủ chất dinh dưỡng cũng ảnh hưởng không tốt đến chất lượng tinh trùng.
- Các bệnh lý của cơ quan sinh sản nam giới như: giãn tĩnh mạch thừng tinh, tinh hoàn lạc chỗ, ống vận chuyển tinh trùng bị lỗi do phẫu thuật, nhiễm trùng hoặc chấn thương. Các bệnh viêm nhiễm do vi khuẩn hoặc virus làm teo hoặc hoại tử tinh hoàn khiến tinh trùng yếu.
- Các bệnh lý toàn thân như đau dạ dày, tăng huyết áp, đái tháo đường… đòi hỏi điều trị thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống trầm cảm cũng có thể dẫn tới bệnh tinh trùng yếu.
- Mất cân bằng nội tiết, giảm hóc môn nam giới.
- Một số rối loạn di truyền.
Tuy nhiên cũng có một số bệnh nhân bị suy giảm chất lượng tinh trùng vẫn không tìm ra được nguyên nhân.
- Bí kíp “nhỏ nhưng có võ” phòng tránh tinh trùng yếu?
- Duy trì cân nặng – chỉ số BMI hợp lí
- Chế độ ăn lành mạnh: lựa chọn các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa là rất quan trọng với sức khoẻ tinh binh.
- Phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục (sexually transmitted infections – STIs)
- Hạn chế tình trạng căng thẳng: căng thẳng thường xuyên có thể làm giảm khả năng hoạt động tình dục và ảnh hưởng tới các nội tiết tố cần cho việc sản xuất tinh trùng.
- Tạo lối sống năng động và lành mạnh.
- Không hút thuốc lá và hạn chế đồ uống có cồn
- Cảnh giác với các độc tố: phơi nhiễm với thuốc trừ sâu, chì và các chất độc khác có thể ảnh hưởng tới số lượng và chất lượng tinh trùng. Nếu bắt buộc phải làm việc, tiếp xúc với độc chất, hãy thật cẩn thận, ví dụ như mặc quần áo và trang bị bảo hộ, tránh để da tiếp xúc trực tiếp với hóa chất.
- Mặc thoáng mát: tăng nhiệt độ bìu có thể gây hại tới quá trình sản xuất tinh trùng. Mặc dù lợi ích chưa được chứng minh đầy đủ, nhưng không mặc đồ lót chật, giảm thời gian ngồi, hạn chế xông hơi hoặc tắm nước nóng, hạn chế để bìu tiếp xúc với các vật ấm nóng (chẳng hạn như laptop) có thể giúp tăng chất lượng tinh trùng.
- Chẩn đoán và điều trị bệnh Tinh trùng yếu
Ngoài các triệu chứng bất thường của tinh trùng yếu, để chẩn đoán chính xác bệnh bác sĩ cần thực hiện thăm khám lâm sàng kết hợp với các xét nghiệm, quan trọng nhất là tinh dịch đồ.
a. Thăm khám lâm sàng
Bao gồm việc khám cơ quan sinh dục ngoài, đồng thời đặt câu hỏi về các bệnh lý mắc phải trước đây, thói quen sinh hoạt tình dục.
Xét nghiệm tinh dịch đồ: Tinh dịch sẽ được lấy và đem đi phân tích về các thông số như số lượng và tính di động của tinh trùng
Tùy thuộc vào những bất thường lúc đầu, bác sĩ có thể đề nghị làm thêm một số xét nghiệm để tìm ra nguyên nhân nền của tình trạng tinh trùng yếu, bao gồm:
- Siêu âm tinh hoàn
- Định lượng hóc môn tuyến yên, hóc môn nam giới
- Xét nghiệm nước tiểu sau xuất tinh để phát hiện tình trạng xuất tinh ngược
- Phân tích gen
- Sinh thiết tinh hoàn
- Siêu âm tuyến tiền liệt
b. Điều trị bệnh Tinh trùng yếu
Có nhiều cách chữa tinh trùng yếu nhưng điều quan trọng đầu tiên cần thực hiện là xác định được nguyên nhân gây bệnh.
Nếu nguyên nhân là do lối sống không lành mạnh, người bệnh cần bắt đầu thay đổi lối sống của mình, hạn chế tối đa các yếu tố có hại đến số lượng và chất lượng của tinh trùng.
Nguyên nhân là các bệnh lý toàn thân hay các bệnh lý liên quan đến sức khỏe sinh sản thì bác sĩ sẽ đề xuất một số phương pháp điều trị phù hợp như:
- Thuốc kháng sinh: dùng để điều trị các bệnh viêm nhiễm
- Liệu pháp hormon và thuốc nội tiết: khi mất cân bằng nội tiết tố
- Phẫu thuật: nếu nguyên nhân là do giãn tĩnh mạch tinh hoàn hoặc tắc ống dẫn tinh.
Như vậy, tinh trùng yếu là một trong những nguyên nhân gây vô sinh hàng đầu ở nam giới. Việc chẩn đoán và phát hiện sớm sẽ giúp tiết kiệm được thời gian và tiền bạc trong việc điều trị.
Với nền tảng về nhân lực là các bác sĩ hàng đầu giàu kinh nghiệm, được đào tạo chuyên sâu trong và ngoài nước và có sự hợp tác chuyên môn chặt chẽ với các cơ sở y tế trong nước và quốc tế; Đặc biệt, có hợp tác và thực hiện các kỹ thuật cao cấp như kỹ thuật MicroTESE với giáo sư Nguyễn Quang (hiện đang công tác tại Trung tâm Nam học bệnh viện Việt Đức); Trang thiết bị, phương tiện, máy móc hiện đại cùng quy trình khám tiện lợi, nhanh chóng; Trung tâm đã biến ước mơ làm cha sinh học cho rất nhiều người thành hiện thực, kể cả các trường hợp vô tinh.
